İç göç yemek kültürünü etkiledi

Bir yerleşim yerinden başka bir yerleşim yerine gitme olarak tanımlanan iç göç; tarımın desteklenmemesi, tarım arazilerinin mimari açıdan değerlendirilmesi, bireylerin ticaret ve sanayinin geliştiği bölgelerde yaşama istekleri, yerel turizm, büyük şehirlerdeki eğitim ve iş olanaklarının fazla olması gibi nedenlerden kaynaklanıyor. Kimi zaman zorunluluktan kaynaklanan iç göç kültürel değişimlere sebep oldu.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri incelendiğinde, iç göçün yaşandığı bölge olarak Doğu Karadeniz Bölgesi ön plana çıktı. Verilere göre yüksek oranda göç Trabzon’dan İstanbul’a oldu.

Göç sonrası insanlar bulundukları toplumun mutfak kültürü ile tanıştı ve bu kültürden etkilendi. Bazı bireyler farklı kültürlere uyum sağlasalar da kendi kültürlerini devam ettirmek isteyen kişiler mutfak kültürlerini yaşatmakta zorlanıyorlar.

Giresun Üniversitesi’nden Doç. Dr. Mehmet Akif Şen ile Haliç Üniversitesi’nden Dr. Öğr. Üyesi Zeynep Bakkaloğlu’nun ortak yürüttüğü “Göç Faktörünün Mutfak Kültürüne Etkisi: Trabzon Örneği” adlı çalışmada, Trabzon mutfak kültürünü yaşatmak isteyen iç göçmenlerin yemekleri pişirirken bölgelerine ait gıda malzemelerini bulmakta zorlandıkları belirlendi. Ayrıca alternatif gıda malzemelerinin ve pişirme yöntemlerinin değişmesi lezzet farkına sebep oldu.

GÖÇ ETMİŞ TOPLUMLARIN MUTFAK KÜLTÜRLERİNİ KORUMASI ÖNEMLİ

Trabzon mutfağının ana malzemelerini karalahana, mısır, çay, fındık ve hayvansal gıdalardan et ve süt ürünleri, deniz mahsulleri gibi ürünler oluşturuyor. Mutfak kültürünü yaşatmak isteyen göçmenler, yemekleri pişirirken bölgelerine ait gıda malzemelerini ve kudal (el mikseri) gibi mutfak aletlerini bulmakta zorlanıyor. Ayrıca alternatif gıda malzemeleri, kullanılan araçlar ve pişirme yöntemlerinin değişmesinin lezzet farkına neden olduğu belirlendi.

Mutfakta yemek yaparken yöresel gıda malzemelerine ulaşmakta zorluk çeken insanlar, marketten aldıkları malzemeler ile geleneksel lezzeti yakalamaya çalışıyorlar. Trabzon’un yöresel yemeklerinden biri olan kuymağı yaparken kuymak peynirini (kolot) bulamadıkları için alternatif olarak kaşar peyniri kullanmaları gibi alternatif çözümlere başvursalar da bu durum lezzetlerin orijinalliğinin bozulmasına neden oldu. İnsanlar yemeklerde aynı lezzeti yakalayamadıkları için memleketlerinden yöresel gıda malzemelerini sipariş ediyorlar veya memleket ziyaretlerinde bu malzemeleri temin ediyorlar.

Trabzon’dan İstanbul’a göçle gelen bireylerin, mutfak kültürlerini koruma ve yaşatma faaliyetlerini devam ettirirken yaşamış oldukları zorlukların başında; hammaddeye ulaşımın zor olması, pişirme tekniklerinin değişime uğraması ve mutfakların geleneksel pişirme yöntemlerine uygun olmaması yer alıyor. Bu noktada hammadde temini ve geleneksel pişirme yöntemlerinin kullanılması mutfak kültürünün korunması konusunda oldukça önem arz ediyor. Ayrıca yörelere özgü il günleri, festivaller düzenlenmesi, il ve ilçe belediyeler tarafından yemek kurslarının verilmesi mutfak kültürünü yaşatacak faaliyetler arasındadır.

MUHABİR: MERVE DİLMEÇ VE GÖKÇE BAYDAR